Standardy Ochrony Małoletnich

Rozdział I

Postanowienia ogólne

Cel, przepisy ogólne, podstawa prawna, terminologia

1. Istota i cel wdrożenia standardów Ochrony Małoletnich

   1. Standardy Ochrony Małoletnich stanowią procedurę mającą na celu przeciwdziałanie krzywdzeniu Małoletnich oraz zapewnienie im bezpieczeństwa, w trakcie pobytu, leczenia w WOPITU w Łomży ul. M. Skłodowskiej – Curie 1, 18-400 Łomża oraz w jednostkach WOPITU w Łomży tj.:

      • Ośrodek Środowiskowej Opieki Psychologicznej i Psychoterapeutycznej dla Dzieci i Młodzieży – I stopień referencyjny w Łomży ul. M. Skłodowskiej – Curie 1, 18-400 Łomża;

      • Ośrodek Środowiskowej Opieki Psychologicznej i Psychoterapeutycznej dla Dzieci i Młodzieży – I stopień referencyjny w Sławcu ul. Długa 22, 18-414 Nowogród;

      • Ośrodek Środowiskowej Opieki Psychologicznej i Psychoterapeutycznej dla Dzieci i Młodzieży – I stopień referencyjny w Wysokiem Mazowieckiem ul. Stary Rynek 22, 18-200 Wysokie Mazowieckie;

      • Poradnia Uzależnień w Zambrowie ul. Wojska Polskiego 39, 18-300 Zambrów.

   2. Określenie warunków skutecznej ochrony małoletnich przed różnymi formami przemocy.

   3. Wdrożenie Standardów Ochrony Małoletnich stanowi realizację obowiązku wynikającego z art.22b ustawy z dnia 13 maja 2016 roku o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (tj. Dz. U. z 2024 poz. 560)

   4. Procedura powstała w poszanowaniu dla praw Małoletnich, w tym przede wszystkim ich godności oraz prawa do ich wychowania i wzrastania w środowisku wolnym od przemocy, krzywdy i zaniedbania.

   5. Przepisy niniejszej procedury mają zastosowanie do Małoletnich niezależnie od ich sytuacji zdrowotnej rodzinnej czy osobistej.

2. Niniejsze Standardy Ochrony Małoletnich (dalej w skrócie jako „Standardy lub SOM”) określają w szczególności:

   1. zasady zapewniające bezpieczne relacje między Małoletnim a Personelem placówki, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec Małoletnich;

   2. zasady i procedurę podejmowania interwencji, w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu Małoletniego;

   3. procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę Małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego; zasady i sposób udostępniania personelowi polityki do jej zaznajamiania i stosowania;

   4. zasady i sposób udostępniania rodzicom albo opiekunom prawnym lub faktycznym oraz Małoletnim standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania;

   5. wymogi dotyczące bezpiecznych relacji między Małoletnimi, a w szczególności zachowania niedozwolone;

   6. zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internet;

   7. procedury ochrony dzieci przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami w sieci Internet oraz utrwalonymi w innej formie;

   8. zasady ustalania planu wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia;

   9. zasady przeglądu i aktualizacji standardów;

   10. zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie Personelu placówki lub organizatora do stosowania standardów, zasady przygotowania tego Personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności;

   11. osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia;

   12. sposób dokumentowania i zasady przechowywania ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego.

3. Podstawy prawne

   • Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 z późn. zm.).

   • Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 z późn. zm.)

   • Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 17 z późn. zm.)

   • Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 37 z późn. zm.)

   • Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 424)

   • Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 581)

   • Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 991 z późn. zm.)

   • Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 177 z późn. zm.)

   • Ustawa z dnia 13 maja 2026 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 560)

   • Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (Dz. U. poz. 1700 z późn. zm.)

   • Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych z dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526 z późn. zm.)

   • Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 września 2023 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” Dz. U. Poz. 1870)

4. Definicje i terminologia

   1. Procedura – niniejszy dokument Standardy Ochrony Małoletnich;

   2. Jednostka – Wojewódzki Ośrodek Profilaktyki i Terapii Uzależnień w Łomży wraz z podległymi jednostkami, (Rozdział 1, pkt1)

   3. Członek personelu / Personel – każda osoba zatrudniona w WOPITU w Łomży lub świadcząca usługi na jego rzecz, niezależnie od formy prawnej współpracy łączącej ją z WOPITU w Łomży, w tym również stażysta, praktykant czy wolontariusz, w Łomży oraz w podległych Jednostkach WOPITU w Łomży.

   4. Małoletni / małoletni pacjent / dziecko – każda osoba do ukończenia 18 roku życia;

   5. Nieletni – osoba po ukończeniu 10 roku życia i przed uzyskaniem pełnoletności, wobec której istnieją podstawy do wszczęcia postępowania o demoralizację; osoba która po ukończeniu 13 roku życia, ale przed ukończeniem 17 roku życia dopuściła się czynu karalnego;

   6. Opiekun / przedstawiciel ustawowy – każda osoba uprawniona do reprezentacji dziecka, w szczególności jego rodzic lub opiekun prawny. W myśl niniejszego dokumentu opiekunem jest również rodzic zastępczy;

   7. Opiekun faktyczny – osoba sprawująca, bez obowiązku ustawowego, stałą opiekę nad Małoletnim;

   8. Krzywdzenie dziecka – działanie lub zaniechanie, które może przybrać formę popełnienia przestępstwa na szkodę Małoletniego, albo popełnienia czynu karalnego, na szkodę Małoletniego albo innego działania/zaniechania na szkodę Małoletniego, w tym polegającego na zaniedbaniu potrzeb życiowych Małoletniego;

   9. Krzywdzenie Małoletniego może mieć formę:

      • popełnienie przestępstwa na szkodę małoletniego albo

      • popełnienie czynu karalnego, na szkodę małoletniego albo

      • innego działania/zaniechania na szkodę małoletniego, w tym polegać może na zaniedbaniu jego potrzeb życiowych;

   10. Czyn karalny – czyn zabroniony przez ustawę jak przestępstwo lub wykroczenie;

   11. Czyn zabroniony – zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej;

   12. Przemoc – jednorazowe albo powtarzające się działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste, w szczególności narażające osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienie i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.

   13. Przemoc seksualna – naruszenie intymności, tj. wszelkie zachowania skutkujące niechcianym kontaktem w sferze intymnej, mogące mieć postać fizyczną, werbalną lub pozawerbalną, np. zgwałcenie, zmuszanie do innych czynności seksualnych, dotykanie miejsc intymnych, kierowanie niechcianych wypowiedzi o podtekście seksualnym.

   14. Przemoc psychiczna – naruszenie godności osobistej, tj. wszelkie zachowania polegające w szczególności na obrażaniu, wyzywaniu, osądzaniu, ocenianiu, krytykowaniu, straszeniu, szantażowaniu, grożeniu, nieliczeniu się z uczuciami, krzyczeniu, oskarżaniu, obwinianiu, oczernianiu, wyśmiewaniu, lekceważeniu.

   15. Przemoc ekonomiczna – naruszenie własności, tj. wszelkie zachowania wiążące się z celowym niszczeniem czyjejś własności, pozbawianiem środków lub stwarzaniem warunków, w których nie są zaspokojone niezbędne dla przeżycia potrzeby, np. niszczenie rzeczy, kradzież, przywłaszczenie, używanie rzeczy bez pozwolenia, zabieranie pieniędzy.

   16. Przemoc domowa – jest to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności:

       • narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia,

       • naruszające godność, nietykalność cielesną lub wolność w tym seksualną,

       • powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę.

       Przemoc stosowana przez osobę pełnoletnią wobec:

       • małżonka, także w przypadku gdy małżeństwo ustało lub zostało unieważnione oraz jego wstępnych, zstępnych, rodzeństwa i ich małżonków;

       • wstępnych, zstępnych, rodzeństwa i ich małżonków;

       • rodzeństwa oraz wstępnych, zstępnych, rodzeństwa i ich małżonków;

       • osobę pozostającą w stosunku przysposobienia i jej małżonka oraz ich wstępnych, zstępnych, rodzeństwa i ich małżonków;

       • osobę pozostającą obecnie lub w przeszłości we wspólnym pożyciu oraz jej wstępnych, zstępnych, rodzeństwa i ich małżonków;

       • osobę wspólnie zamieszkującą oraz jej wstępnych, zstępnych, rodzeństwa i ich małżonków;

       • osobę pozostającą obecnie lub w przeszłości w trwałej relacji uczuciowej lub fizycznej niezależnie od wspólnego zamieszkiwania i gospodarowania;

       • małoletniego.

   17. Przestępstwo – czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w chwili jego popełnienia.

   18. Zaniedbanie – brak realizacji podstawowych potrzeb Małoletniego przez rodziców, opiekunów lub inne osoby obowiązane do sprawowania pieczy nad Dzieckiem, w szczególności , w zakresie kwestii zdrowotnych, bytowych, higienicznych, emocjonalnych czy związanych z edukacją dziecka.

   19. Standardy Ochrony Małoletnich (SOM) – zbiór procedur obowiązujących wszystkich Członków personelu Wojewódzkiego Ośrodka Profilaktyki i Terapii Uzależnień w Łomży, mających na celu ochronę Małoletnich przed przemocą i krzywdzeniem, zapewnienie Małoletnim bezpieczeństwa w czasie przebywania na terenie Ośrodka i jego podległych Jednostek, ustalenie metod reagowania na przejawy stosowania przemocy wobec Małoletnich bądź metod reagowania w sytuacji podejrzenia krzywdzenia dziecka;

   20. Dane osobowe – każda informacja umożliwiająca pełną identyfikację dziecka.

   21. Zgoda opiekuna dziecka – zgoda co najmniej jednego z przedstawicieli ustawowych dziecka. W przypadku braku porozumienia między opiekunami dziecka, należy informować ich o konieczności rozstrzygnięcia sprawy przez sąd.

   22. Koordynator – osoba odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletnim i udzielenie im wsparcia a także za zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa oraz przekazaniu go do uprawnionych instytucji, wyznacza go Dyrektor Jednostki – jest to Małgorzata Wołejko-Cychol.

Rozdział II

Zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a Członkami personelu Jednostki, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich

1. Podstawowe zasady

   Niezależnie od treści postanowień Standardów Ochrony Małoletnich Członkowie personelu WOPITU w Łomży w relacjach z Małoletnimi mają obowiązek przestrzegania przepisów prawa powszechnie obowiązującego, w szczególności w zakresie poszanowania dóbr osobistych Małoletniego, przysługujących mu praw pacjenta oraz praw ustalonych na podstawie Konwencji o prawach dziecka z dnia 20 listopada 1989 r.

   1. Naczelną zasadą wszystkich czynności podejmowanych przez Personel jest działanie dla dobra dziecka, troski o jego bezpieczeństwo i w jego najlepszym interesie. Czyni to w ramach obowiązującego prawa, przepisów wewnętrznych instytucji oraz swoich kompetencji;

   2. Personel w kontakcie z małoletnim pacjentem i jego opiekunami ma obowiązek zachować życzliwość, empatię, szacunek, wrażliwość kulturową i postawę nieoceniającą;

   3. Dziecko ma prawo do otrzymywania informacji na temat swojego stanu zdrowia oraz podejmowanych czynności medycznych, terapeutycznych przy użyciu prostego języka w sposób dostosowany do wieku, sytuacji i poziomu rozwoju dziecka;

   4. Niedopuszczalne jest stosowanie przemocy wobec dziecka w jakiejkolwiek formie. Nie wolno dziecka upokarzać, krzyczeć na nie, lekceważyć lub obrażać;

   5. Personel objęty stosowaniem przepisów o tajemnicy zawodowej zobowiązany jest do ich bezwzględnego przestrzegania;

   6. W przypadku zidentyfikowania lub podejrzenia wystąpienia czynników ryzyka lub objawów krzywdzenia dziecka, Personel Jednostki podejmuje rozmowę z rodzicami/prawnymi opiekunami dziecka, przekazując informacje na temat dostępnej oferty wsparcia i motywując do skorzystania z pomocy;

   7. W sytuacji kiedy widzisz lub podejrzewasz, że dziecko jest ofiarą przemocy reaguj i poinformuj o tym odpowiednie służby;

   8. Zachowaj szczególną ostrożność wobec dzieci, które doświadczyły nadużycia i krzywdzenia, w tym seksualnego, fizycznego lub zaniedbania.

   Zasady bezpiecznych relacji z dziećmi obowiązują wszystkich Członków personelu, stażystów i wolontariuszy. Znajomość i zaakceptowanie zasad są potwierdzone podpisaniem oświadczenia wskazanego w załączniku nr 1.

2. Wykaz zachowań niedozwolonych

   Zakazane jest w szczególności:

   • naruszanie intymności i prywatności Małoletniego bez przyczyny uzasadnionej świadczeniem usług medycznych, terapeutycznych;

   • prowokowanie kontaktów fizycznych z Małoletnim bądź angażowanie go w nie, np. poprzez łaskotanie, sadzanie Małoletniego na kolanach;

   • proponowanie Małoletniemu kontaktów intymnych, inicjowanie takich kontaktów;

   • zapraszanie Małoletniego do miejsca zamieszkania u Członka personelu;

   • inicjowanie prywatnych kontaktów z Małoletnim, np. poprzez wiadomości SMS, e-maile, wiadomości w mediach społecznościowych, komentowanie zamieszczanych przez Małoletniego treści;

   • kierowanie do Małoletniego wypowiedzi z podtekstem seksualnym, omawianie wyglądu Małoletniego bez związku ze świadczeniem usług medycznych, terapeutycznych, w szczególności wypowiadanie komentarzy w kontekście płci lub atrakcyjności fizycznej Małoletniego;

   • nawiązywanie z Małoletnim relacji o charakterze romantycznym;

   • kierowanie do Małoletniego niestosownych lub wulgarnych dowcipów;

   • wypowiadanie słów wulgarnych i powszechnie uznawanych za obraźliwe w obecności Małoletniego;

   • proponowanie i umożliwianie Małoletniemu spożywania alkoholu lub nielegalnych substancji;

   • ujawnianie informacji wrażliwych na temat Małoletniego;

   • straszenie Małoletniego;

   • szantażowanie Małoletniego;

   • zmuszanie Małoletniego do wykonywania określonych czynności pod groźbą wyrządzenia krzywdy;

   • ignorowanie bądź wyśmiewanie emocji i uczuć Małoletniego;

   • ignorowanie lub bagatelizowanie potrzeb dziecka;

   • szydzenie z Małoletniego, przedrzeźnianie;

   • zawstydzanie i upokarzanie Małoletniego;

   • celowe przedstawianie Małoletniemu nieprawdziwych twierdzeń;

   • wykluczanie Małoletniego, stosowanie manipulacji,

   • komentowanie w obecności Małoletniego jego sytuacji rodzinnej bądź sytuacji majątkowej jego rodziny;

   • rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji na temat Małoletniego lub jego rodziny;

   • obrażanie Małoletniego bądź kierowanie agresywnych wypowiedzi w jego kierunku;

   • podnoszenie głosu, „krzyk” na Małoletniego;

   • wykonywanie fotografii Małoletniemu, nagrywanie jego wizerunku, głosu – bez związku ze świadczeniem usług medycznych/terapeutycznych bądź transmitowanie ww nagrań na żywo za pośrednictwem Internetu;

   • wykorzystywanie przewagi fizycznej i władzy nad Małoletnim i stosowanie jakichkolwiek przejawów przemocy fizycznej wobec Małoletniego, takich ka m.in. szarpanie, bicie, opluwanie, szczypanie, ciągnięcie za włosy wykręcanie rąk, rzucanie w Małoletniego przedmiotami oraz wszelkie przejawy naruszania nietykalności cielesnej Małoletniego;

   • zabronione jest przyjmowanie jakichkolwiek rzeczy, w tym pieniędzy od małoletnich pacjentów, opiekunów, osób trzecich.

3. Dobre praktyki

   Postępowanie Personelu wobec Małoletniego oraz jego przedstawicieli ustawowych/opiekunów faktycznych opiera się na życzliwości, zrozumieniu i empatii a w szczególności:

   • Członek personelu zwraca się nie tylko do osób dorosłych, lecz także do Małoletniego z szacunkiem, wykazując przy tym postawę nieoceniającą;

   • Małoletni ma prawo do informacji w jaki sposób będzie przebiegał proces leczenia, proces terapeutyczny i kto i w jaki sposób będzie pracował z nim i jego rodziną, bliskimi, szkołą, środowiskiem, w którym żyje;

   • Małoletni może zadawać pytania, a także w miarę możliwości ma możliwość konsultowania z Członkami personelu kwestie terapeutyczne;

   • Małoletni jest informowany o zasadach obowiązujących w Jednostce oraz o zmianach, które ewentualnie nastąpiły (zmiana przepisów w OSIOPIP, zmiana personelu np. inny terapeuta środowiskowy itp.);

   • Personel współpracuje z przedstawicielem ustawowym/opiekunem faktycznym Małoletniego w zakresie przygotowania Małoletniego do procedur terapeutycznych;

   • Członek personelu niezwłocznie reaguje w sytuacji nieprawidłowego postępowania względem Małoletniego przez jego przedstawiciela ustawowego/ opiekuna faktycznego, zwracają uwagę na naruszanie dobra Małoletniego.

Rozdział III

Zasady bezpiecznych relacji pomiędzy Małoletnimi

1. Podstawowe zasady

   W czasie przebywania na terenie WOPITU w Łomży i w Jednostkach mu podległych, podczas spotkań grupowych, sesji psychoterapeutycznych itd. Małoletni zobowiązani są do przestrzegania norm prawa powszechnie obowiązującego, w szczególności w zakresie poszanowania dóbr osobistych drugiego Dziecka, w tym jego godności osobistej i nietykalności cielesnej.

   Małoletni pacjenci przebywający w danej Jednostce WOPITU powinni zachowywać się w sposób kulturalny zgodnie z zasadami porządkowymi określonymi w Jednostce, w tym zgodnie z zasadami współżycia społecznego, a ich opiekunowie powinni w sposób należyty troszczyć się o przestrzeganie ww. zasad przez małoletnich pacjentów.

2. Wykazanie zachowań niedozwolonych pomiędzy Małoletnimi

   Małoletnim zabrania się stosowania jakichkolwiek form przemocy. Zakazane są w szczególności:

   • uderzanie, popychanie, szarpanie, kopanie, opluwanie, szczypanie bądź wyrządzanie innemu Małoletniemu jakiejkolwiek krzywdy fizycznej lub wykorzystywanie przewagi fizycznej i psychicznej nad innym Małoletnim.

   • wyzywanie, obrażanie, wyśmiewanie, przedrzeźnianie, zawstydzanie, upokarzanie, straszenie, szantażowanie innego Małoletniego oraz wszelkie inne przejawy stosowania przemocy psychicznej wobec Małoletniego,

   • komentowanie sytuacji rodzinnej bądź majątkowej innego Małoletniego,

   • prezentowanie Małoletniemu treści pornograficznych,

   • kierowanie do innego Małoletniego propozycji o charakterze erotycznym,

   • stosowanie jakichkolwiek przejawów przemocy seksualnej, np. dotykanie miejsc intymnych, obnażanie się, podejmowanie czynności seksualnych,

   • rejestracja wizerunku i/lub głosu innego Małoletniego bez jego zgody,

   • korzystanie z przedmiotów należących do innego Małoletniego bez jego zgody,

   • kradzież lub przywłaszczenie przedmiotów należących do innego Małoletniego,

   • stosowanie jakichkolwiek form cyberprzemocy,

   • granie, rozpowszechnianie lub zachęcanie do gry w niebezpieczne gry,

   • nakłanianie innych do przemocy lub samookaleczenia,

   • uprawianie mowy nienawiści.

Rozdział IV

Zasady korzystania Małoletnich z urządzeń elektronicznych z dostępem do Internetu Procedury ochrony Małoletnich przed treściami szkodliwymi w Internecie

1. Dobre praktyki dla Personelu korzystającego z sieci internetowej/mediów społecznościowych:

   • Personel realizując powierzone mu zadania musi mieć świadomość zagrożeń, jakie wiążą się z wykorzystywaniem technik cyfrowych w pracy przez Internet, w związku z powyższym każdy zobowiązany jest do podnoszenia swoich kwalifikacji i swojej świadomości w zakresie stosowania bezpiecznych rozwiązań w pracy;

   • Personel powinien posiadać umiejętność rozpoznawania zagrożeń, jakie związane są z przenikaniem jego działalności czysto osobistej, jaką realizuje z wykorzystaniem sieci internetowej z działalnością zawodową, w szczególności jeśli chodzi o przenikanie się sfer aktywności Członka Personelu, jako osoby prywatnej i aktywności małoletnich pacjentów, które w zależności od formy mogą zostać skorelowane;

   • Personel powinien zwrócić szczególną uwagę na fakt, iż jego aktywność realizowana w Internecie, może być rozpoznawalną przez małoletnich pacjentów, w związku z powyższym osoby z grona Personelu powinny w sposób odpowiedzialny manifestować swoje zaangażowanie w określone tematy, działalności, problemy czy dyskusje. Świadomość tego, że równolegle małoletni pacjenci mogą być obserwatorami, czy uczestnikami takich działalności, dyskusji, powinna skutkować dokonaniem przez każdego członka z grona Personelu indywidualnej oceny w zakresie poprawności swojego zachowania;

   • Personel powinien zachować rozwagę i odpowiedzialność w formułowaniu swoich stanowisk i wypowiedzi w mediach społecznościowych w odniesieniu do określonych treści, publikacji, stron, użytkowników, powinien także mieć świadomość rodzajów i funkcjonalności określonych aplikacji, gdzie sam fakt korzystania z nich może być negatywnie oceniony przez osoby trzecie;

   • Nie zaleca się nawiązywania kontaktów z małoletnimi pacjentami poprzez przyjmowanie bądź wysyłanie zaproszeń w mediach społecznościowych z wykorzystaniem prywatnych kont.

2. Zasady korzystania przez Małoletnich z Internetu na terenie Jednostek WOPITU w Łomży:

   • na terenie Jednostki Małoletni korzysta z Internetu za zgodą rodzica/opiekuna prawnego i na udostępnionym przez niego urządzeniu;

   • Małoletni korzysta w sposób nienaruszający spokój innych osób przebywających w jednostce, Personelu i osób trzecich;

   • w przypadku uzyskania przez Personel informacji o możliwości zapoznania się przez Małoletniego z treściami w szczególności o charakterze pornograficznym bądź o podtekście erotycznym, o charakterze obraźliwym, wulgarnym, rasistowskim, ksenofobicznym, homofobicznym lub dyskryminującym określone grupy społeczne w jakikolwiek inny sposób, niedostosowanych do wieku Małoletniego, Członek Personelu zawiadamia niezwłocznie Przedstawiciela ustawowego – rodzica, opiekuna prawnego Małoletniego koordynatora SOM tj. Małgorzatę Wołejko-Cychol.

3. Szkodliwe treści i zagrożenia dla Małoletnich pacjentów:

   Szkodliwe treści to takie materiały, które mogą wywoływać negatywne emocje u odbiorcy lub promują niebezpieczne zachowania. Można do nich zaliczyć:

   • treści pornograficzne w tym tzw. pornografia dziecięca, czyli materiały prezentujące seksualne wykorzystanie dzieci;

   • treści obrazujące przemoc, obrażenia fizyczne, deformacje ciała np. zdjęcia lub filmy przedstawiające ofiary wypadków, okrucieństwo wobec zwierząt;

   • treści nawołujące do samookaleczeń lub samobójstw, bądź zachowań szkodliwych dla zdrowia np. zachęcanie do zażywania niebezpiecznych substancji np. leków czy narkotyków;

   • treści dyskryminujące, nawołujące do wrogości a nawet nienawiści wobec różnych grup społecznych lub jednostek.

4. Wykaz zachowań niedozwolonych w sieci:

   Za zachowania niedozwolone w sieci uważa się w szczególności:

   • udostępnianie wizerunku i/lub głosu innego Małoletniego na żywo za pośrednictwem Internetu;

   • transmitowanie nagrań z udziałem innego Małoletniego na żywo za pośrednictwem Internetu;

   • udostępnianie w Internecie wpisów mających na celu wyśmianie, poniżenie lub upokorzenie innego Małoletniego;

   • wykorzystywanie wizerunku innego Małoletniego bez jego zgody, w szczególności w ramach dokonania modyfikacji jego wyglądu w celach prześmiewczych;

   • udostępnianie wulgarnych, obraźliwych komentarzy i wpisów w Internecie;

   • podszywanie się pod innych użytkowników Internetu bądź nieuprawnione logowania na konta internetowej tej osoby;

   • stosowanie wobec innej osoby przejawów nękania za pośrednictwem Internetu;

   • korzystanie ze stron internetowych zawierających materiały pornograficzne, o wysokim stopniu brutalności oraz przeglądanie materiałów niedostosowanych do wieku Małoletniego.

Rozdział V

Zasady i procedury podejmowania interwencji, w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu Małoletniego

1. Podstawy prawne podejmowania działania interwencyjnego:

   1. Przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks Karny¹;

   2. Przepisy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej²

   3. Przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1974 r. Kodeks cywilny³;

   4. Przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego⁴;

   5. Przepisy ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich⁵.

2. Czynniki alarmujące:

   • ujawnienie wystąpienia u Małoletniego urazów nieprzypadkowych, niewyjaśnionego pochodzenia, tzw. świeżych urazów tj.: śladów na skórze, zasinień, zadrapań, złamań kości, urazów głowy, jamy brzusznej, poparzeń głębokich bądź wskakujących na możliwość przypalania papierosem lub urządzeniem elektrycznymi bądź innym;

   • bezpośrednie od Małoletniego informacje o stosowaniu wobec niego przemocy przez Członka Personelu Jednostki, członka rodziny, innego Małoletniego, osoby trzeciej;

   • uzyskanie od przedstawiciela ustawowego/opiekuna faktycznego Małoletniego, innej osoby w tym osoby trzeciej informacji o stosowaniu przemocy wobec Małoletniego.

3. Powzięcie i przekazanie wewnętrzne informacji o potrzebie podjęcia działania interwencyjnego:

   • W przypadku podjęcia przez Personel podejrzenia, że dziecko jest krzywdzone, lub wystąpienia takiego zdarzenia, w zależności od okoliczności, Personel zobowiązany jest do podjęcia adekwatnego działania interwencyjnego;

   • Personel zobowiązany jest niezwłocznie przekazać informację o takim zdarzeniu Koordynatorowi SOM, a jeśli nie jest to możliwe, informacja przekazywana jest do Dyrektora Jednostki;

   • Za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających Małoletniemu i udzielenie mu wsparcia, odpowiada cały Personel Jednostki;

   • Osobami, które podejmują interwencję w pierwszej kolejności są: Personel sygnalizujący zdarzenie oraz Koordynator SOM ewentualnie Dyrektor Jednostki;

   • W przypadku wystąpienia zdarzenia szczególnie niebezpiecznego dla życia lub zdrowia małoletniego pacjenta, należy niezwłocznie poinformować o zdarzeniu policję lub prokuraturę – telefonicznie;

   • Czynności podejmowane i realizowane wobec dziecka przeprowadza się w obecności Opiekuna, chyba że z uwagi na charakter tych czynności jest to niemożliwie albo wobec Opiekuna/nów istnieje uzasadnione podejrzenie, że są oni sprawcami krzywdzenia dziecka;

   • W przypadku podejrzenia stosowania przemocy w rodzinie wobec dziecka, gdzie zachodzi podejrzenie, że wobec niego przemoc stosują rodzice/opiekunowie, jeżeli jest to możliwe, działania z udziałem dziecka przeprowadza się w obecności osoby pełnoletniej najbliższej.

4. Stosowanie przemocy wobec Małoletniego przez osoby trzecie w tym Członka Personelu – schemat postępowania – załącznik nr 2

   Sprawca to osoba trzecia bez związku z przemocą domową. W przypadku kiedy krzywdzenia małoletniego dopuszcza się sprawca będący osobą trzecią jednak jego działanie/zaniechanie nie prowadzi do istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa, jak również nie zachodzi uzasadnione podejrzenie stosowania przez niego przemocy domowej/bądź wystąpiły okoliczności uniemożliwiające ocenę, działanie interwencyjne polega na sporządzeniu i przekazaniu do sądu rodzinnego pisma z wnioskiemo wgląd w sytuację rodziny, zgodnie z postanowieniami art. 572 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego.

5. Stosowanie przemocy domowej wobec Małoletniego – schemat postępowania – załącznik nr 3

   Sprawca to osoba stosująca przemoc domową. W przypadku kiedy krzywdzenia dopuszcza się osoba stosująca przemoc domową, jednak jej działanie nie prowadzi do istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa, ale zachodzi uzasadnione podejrzenie stosowania przez niego przemocy domowej, działanie interwencyjne polega na wszczęciu procedury „Niebieskiej Karty” poprzez wypełnienie formularza zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 września 2023 r. w sprawie procedury „Niebieskiej kary” oraz wzorów formularzy „Niebieska karta”;

   https://www.niebieskalinia.info/images/NK_A.pdf – link do formularza Niebieskiej Karty.

   1. Wszczęcie procedury Niebieskiej Karty przez Członka personelu

      • W przypadku powzięcia przez Członka personelu uzasadnionego podejrzenia stosowania przemocy domowej lub uzyskania zgłoszenia o zastosowaniu przemocy domowej wobec Małoletniego, Członek personelu jest obowiązany do wszczęcia procedury „Niebieskiej Karty” w rozumieniu wynikającym z Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 września 2023 roku w sprawie procedury „Niebieskiej Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz.U.poz. 1870 – dalej zwanego „Rozporządzenie o Niebieskiej Karcie”);

      • Wszczęcie procedury następuje z chwilą wypełnienia przez Członka personelu formularza „Niebieska Karta – A” stanowiącego załącznik do Rozporządzenia o Niebieskiej Karcie), w którym wskazuje się wszystkie osoby doznające przemocy domowej oraz wszystkie osoby stosujące przemoc domową.

      • Osoba wszczynająca procedurę dokonuje wstępnej diagnozy sytuacji w związku z zaistnieniem uzasadnionego podejrzenia stosowania przemocy domowej i przeprowadza rozmowę z osobą doznającą przemocy domowej, a także w miarę możliwości z osobą stosującą przemoc.

      • Rozmowę z osobą doznającą przemocy domowej przeprowadza się w warunkach gwarantujących swobodę wypowiedzi, z poszanowaniem godności oraz zapewniających bezpieczeństwo.

      • Osobie doznającej przemocy domowej przekazuje się informacje w prostym, przejrzystym i przystępnym dla niej języku, z uwzględnieniem stanu okoliczności, które mogą mieć wpływ na zdolność rozumienia i bycie rozumianym.

      • W trakcie rozmowy z osobą stosującą przemoc domową informuje się ją w szczególności o prawnokarnych konsekwencjach stosowania przemocy domowej oraz wskazuje na konieczność zmiany sposobu postępowania.

      • Działania o których mowa, realizuje się uwzględniając warunki, czynniki i potrzeby, w tym dotyczące osób niepełnosprawnych.

      • Jeżeli istnieje podejrzenie stosowania przemocy domowej wobec Małoletniego, działania w ramach procedury przeprowadza się w obecności rodzica, opiekuna prawnego lub faktycznego.

      • Jeżeli istnieje podejrzenie, że osobami stosującymi przemoc domową wobec Małoletniego są rodzice, opiekunowie prawni lub faktyczni, działania w ramach procedury przeprowadza się w obecności pełnoletniej osoby najbliższej w rozumieniu art.115 §11 Kodeksu Karnego, zwanej dalej „osobą najbliższą” lub pełnoletniej osoby wskazanej przez Małoletniego.

      • Działania z udziałem Małoletniego doznającego przemocy domowej przeprowadza się, w miarę możliwości, w obecności psychologa.

      • Po wypełnieniu formularza „Niebieska Karta – A” osobie doznającej przemocy domowej przekazuje się formularz „Niebieska Karta – B”.

      • Jeżeli osobą doznającą przemocy domowej jest Małoletni, formularz „Niebieska Karta – B” przekazuje się rodzicowi, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu, a w przypadku podejrzenia stosowania przemocy przez rodzica, opiekuna prawnego lub faktycznego – osobie najbliższej lub pełnoletniej osobie wskazanej przez Małoletniego. Formularza „Niebieska Karta – B” nie przekazuje się osobie stosującej przemoc domową

      • Wzór formularza „Niebieska Karta – B” jest określony w załączniku nr 2 do Rozporządzenia o Niebieskiej Karcie.

      • Wypełniony formularz „Niebieska Karta – A” niezwłocznie, nie później niż w terminie 5 dni roboczych od dnia wszczęcia procedury, przekazuje się do zespołu interdyscyplinarnego powołanego przez organ wykonawczy gminy, właściwego wg miejsca zamieszkania Małoletniego – Kopię wypełnionego formularza „Niebieska Karta – A” pozostawia się u wszczynającego procedurę.

      • Wszystkie działania realizowane w ramach procedury są dokumentowane w formie pisemnej.

      • W pozostałym zakresie zastosowanie mają przepisy Rozporządzenia o „Niebieskiej Karcie”.

      • Osoby upoważnione w Jednostce WOPITU w Łomży do wszczynania procedury „Niebieskiej Karty” to: Członkowie personelu, będący osobami wykonującymi zawód medyczny i Dyrektor Jednostki.

   2. Zawiadamianie sądu rodzinnego o krzywdzeniu dziecka

      W wypadkach, gdy stosowanie wobec Małoletniego przemocy domowej nie realizuje jednocześnie znamion przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego, bądź u Małoletniego ujawniono przejawy zaniedbania, Członek personelu informuje Koordynatora SOM, który to składa niezwłocznie do sądu rejonowego właściwego wg miejsca zamieszkania Małoletniego zawiadomienie w formie pisemnej z prośbą o wgląd w sytuację rodzinną Małoletniego, a w konsekwencji wszczęcie przez sąd rodzinny postępowania z urzędu.

   3. Dokumentowanie zgłoszeń o krzywdzeniu Małoletniego

      • W przypadku ujawnienia stosowania przemocy lub zaniedbań wobec Małoletniego, fakt ten podlega odnotowaniu w dokumentacji medycznej Dziecka.

      • Każdy przypadek stosowania przemocy lub zaniedbań wobec Małoletniego, należy zgłosić Koordynatorowi SOM, który prowadzi rejestr zgłoszeń. – Załącznik nr 4

6. Stosowanie przemocy wobec Małoletniego przez innych Małoletnich (Nieletnich) tzw. przemoc rówieśnicza -– schemat postępowania – załącznik nr 5

   Sprawca to inny małoletni. W przypadku kiedy krzywdzenia małoletniego pacjenta dopuszcza się inny Małoletni, a jego działanie/zaniechanie nie prowadzi do powstania uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu karalnego/bądź wystąpiły okoliczności uniemożliwiające jednoznaczną kwalifikację negatywnego zdarzenia, działanie interwencyjne polega na sporządzeniu i przekazaniu do sądu rodzinnego pisma z wnioskiem o wgląd w sytuacje rodziny, zgodnie z postanowieniami art. 572 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego.

   1. Działania z udziałem dziecka, co do którego istnieje podejrzenie, że jest dotknięte przemocą, powinny być prowadzone w miarę możliwości w obecności psychologa.

   2. Dalszy tok postępowania leży w kompetencjach instytucji wskazanych w ustępach poprzedzających.

   3. Wszelkie dokumenty związane z incydentami i zdarzeniami zagrażającymi dobru Małoletniego przechowywane są przez Koordynatora SOM w sposób, który uniemożliwia dostęp osobom nieuprawnionym.

Rozdział VI

Wdrażanie Standardów Ochrony Małoletnich SOM. Zasady przygotowania Personelu do stosowania SOM

1. Dyrektor WOPiTU w Łomży odpowiada za proces wdrażania Standardów Ochrony Małoletnich w Jednostkach WOPITU w Łomży realizując tym samym obowiązek wynikający z art 22b pkt 1 ustawy z dnia 13 maja 2016 roku o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (t.j. Dz. U. Z 2024 r. poz 560).

2. Dyrektor WOPiTU w Łomży wydaje zarządzenie w sprawie Standardów Ochrony Małoletnich w WOPITU w Łomży.

3. Każda osoba z grona Personelu zobowiązana jest do zapoznania się z treścią niniejszej Procedury oraz do potwierdzenia tego faktu poprzez złożenie stosownego oświadczenia o zapoznaniu się z jej treścią, jej zrozumieniu, akceptacji i przyjęciu do bezwzględnego stosowania – według wzoru stanowiącego załącznik nr 1.

4. Złamanie zasad wymienionych w przedmiotowej procedurze jest podstawą odpowiedzialności dyscyplinarnej lub karnej.

5. Jednostka zapewnia Personelowi podstawową edukację na temat ochrony małoletnich przed krzywdzeniem i na temat pomocy małoletnim w sytuacjach zagrożenia, rozpoznawania symptomów krzywdzenia małoletnich, stosowania adekwatnych do sytuacji procedur interwencji prawnej w przypadku podejrzeń krzywdzenia, jak również na temat odpowiedzialności prawnej Personelu Jednostki, na temat stosowania „Niebieskiej karty” oraz na temat przestrzegania praw pacjenta oraz opartej na szacunku komunikacji z małoletnimi pacjentami i ich opiekunami.

6. Personel mający kontakt z dzieckiem podlega na etapie zatrudnienia kontroli w Rejestrze Sprawców Przestępstw na tle Seksualnym zgodnie z art. 21 ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich. Sprawdzenie w rejestrze sprawców dokumentuje się wydrukiem informacji zwrotnej wygenerowanej z Rejestru i załącza się do akt osobowych pracownika albo dokumentacji dotyczącej osoby dopuszczonej do takiej działalności, a figurowanie w Rejestrze wyklucza możliwość zatrudnienia kandydata.

7. Dyrektor WOPiTU w Łomży dokonuje weryfikacji Standardów Ochrony Małoletnich w ramach bieżącego funkcjonowania Jednostek co najmniej raz na dwa lata.

8. Koordynator SOM monitoruje realizację standardów, reaguje na ich naruszenie oraz koordynuje zmiany w standardach prowadząc równocześnie rejestr zgłoszeń i proponowanych zmian. Jest zobowiązany do przeprowadzania wśród pracowników WOPiTU w Łomży ankiety monitorującej poziom realizacji Standardów Ochrony Małoletnich – Załącznik nr 7 – co najmniej raz na 2 lata.

9. Na wniosek Koordynatora SOM Dyrektor może powołać zespół do spraw oceny stopnia realizacji standardów i aktualizacji. Raport z prac zespołu jest przedstawiany Dyrektorowi WOPiTU w Łomży i stanowi podstawę do aktualizacji Standardów Ochrony Małoletnich.

10. Zasady przechowywania ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń określa instrukcja kancelaryjna i jednolity rzeczowy wykaz akt, a w zakresie ochrony danych „Polityka ochrony danych”.

Rozdział VII

Zasady udostępniania Standardów Ochrony Małoletnich WOPiTU w Łomży Członkom personelu, przedstawicielom ustawowym Małoletnich, Małoletnim oraz osobom trzecim

1. Procedura zarówno w wersji pełnej, jak i skróconej, jest dokumentem jawnym dla wszystkich zarówno dla Personelu, małoletnich pacjentów, jak i ich Opiekunów i udostępniana jest na żądanie w dowolnym momencie.

2. Standardy Ochrony Małoletnich – wersję pełną udostępnia się na stronie internetowej w formacie pdf. pod adresem www.wopitu.pl oraz w formie wydrukowanego dokumentu dostępnego w sekretariacie, w rejestracji WOPiTU oraz w poszczególnych Jednostkach WOPiTU.

3. Skrócona wersja Procedury jest przygotowana i przeznaczona przede wszystkim dla małoletnich pacjentów i zawiera istotne dla nich wybrane wiadomości w formie uproszczonej, udostępniana jest na żądanie w dowolnym momencie.

4. Procedurę w wersji skróconej – według wzoru stanowiącego załącznik nr 6 udostępnia się na stronie internetowej w formacie pdf pod adresem: www.wopitu.pl oraz w widocznym miejscu na tablicy ogłoszeń Jednostki.